«Αλλ’ ίληθ Ήφαιστε, δίδου αρετήν τε και όλβον»
Ομηρικός Ύμνος
«Έλα Ήφαιστε και δώσε αρετή και πλούτο…»
Αξιότιμε Πρόεδρε της Ομοσπονδίας Φυσιολατρικών-Ορειβατικών- Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδος κ. Ανδρέα Αντωνόπουλε και αγαπητά μέλη των Σωματείων, σας χαιρετώ.
Την εισήγησή μου αυτή, την αφιερώνω στη μνήμη του Γεωργίου Σταμπολή, ο οποίος καθιέρωσε πρώτος τη γιορτή της αφής των πυρών και ο οποίος υπήρξε παράλληλα ένας από τους ιδρυτές της Ενώσεως Δημοσιογράφων και Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδος, το έτος 1959, όπου τυγχάνει τα τελευταία χρόνια να είμαι Πρόεδρος.
Η Ομοσπονδία Φυσιολατρικών-Ορειβατικών-Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδος γιορτάζει και φέτος την αφή των πυρών, δηλαδή το άναμα της φωτιάς, ένα αρχαίο Ελληνικό δρώμενο, το οποίο αναβίωσε το έτος 1952 ο Γεώργιος Σταμπολής.
Κυρίες και Κύριοι, στην εποχή που ζούμε, τόσο ως Έλληνες, όσο και ως Ευρωπαίοι, αντικαταστήσαμε τις ιδέες, τα οράματα, τις προσδοκίες και τις παραδόσεις μας, με την αδιαφορία, την αμάθεια, το συμφέρον, τον ωχαδερφισμό, τον άκρατο υλικό καταναλωτισμό, αλλά και την καλοπέραση, θύματα όλοι μας μιας ουτοπικής πραγματικότητας.
Τι είναι αυτό που σήμερα σκέπτονται οι πολλοί –το εγώ, ενώ το –εμείς των ολίγων δεν μετράει.
Ειδικά εμείς οι Έλληνες, ξεχάσαμε τον αρχαίο Ελληνικό τρόπο του σκέπτεσθαι, που ήθελε τον άνθρωπο ελεύθερο και όχι εξαρτημένο, τόσο από πολιτικές ιδεολογίες, όσο και κυρίως από το χρήμα. Έτσι, το πνεύμα του σημερινού Έλληνα φτώχυνε, ενώ ό,τι το υλικό, κερδίζει έδαφος.
Στις μέρες μας, η παγκοσμιοποίηση βασιλεύει παντού, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να σέρνουν τα βήματά τους βαριά, δίχως βεβαιότητα για το αύριο, στοχαζόμενοι με αγωνία το μέλλον των παιδιών τους και του τόπου τους.
Όμως, σ’ αυτόν τον ταλαίπωρο κόσμο, υπάρχουν και κάποιοι, οι οποίοι επιθυμούν να δώσουν λύσεις στα βάσανα και στο άγχος των ανθρώπων, εκφράζοντας μια επιστροφή στις αξίες, δηλαδή να ξαναθυμηθούμε ό,τι Ωραίο, ό,τι Μεγάλο, ό,τι Αληθινό, που δυστυχώς λησμονήσαμε.
Αγαπητοί φίλοι, από την ώρα που ο πρωτόγονος άνθρωπος ένιωσε την ανάγκη της επικοινωνίας με τους συνανθρώπους του, δημιούργησε, δίχως να το θέλει, τη βάση για την τηλεπικοινωνία, δηλαδή την εκ του μακρόθεν επικοινωνία. Τα πρώτα μέσα που χρησιμοποίησε ήταν η φωνή, μετά το σφύριγμα, αργότερα οι κινήσεις των χεριών και τέλος το κέρας.
Πολύ αργότερα, ο γνωστός σε μας Προμηθέας, έκλεψε τη φωτιά από τους θεούς του Ολύμπου και την φανέρωσε στους ανθρώπους. Έτσι, το φως έλαμψε και σκόρπισε το σκοτάδι.
Και καθώς ο πολιτισμός αναπτυσσόταν και οι σχέσεις των ανθρώπων επίσης, δημιουργήθηκε η ανάγκη αποτελεσματικότερων μέσων, αλλά και μεθόδων επικοινωνίας. Η φωτιά, που σκορπά φως, αλλά και ζεστασιά, στα παγωμένα σκοτάδια, μάζευε γύρω της τις νύχτες κυρίως την οικογέ-νεια, το γένος, τη φυλή, παίζοντας τον πιο βασικό ρόλο της επικοινωνίας.
Στις κορυφές των Ελληνικών βουνών ξεφύτρωσε τότε ένα ολόκληρο σύστημα επικοινωνίας, δηλαδή μετάδοσης μηνυμάτων με φωτιές. Αυτόν τον τρόπο επικοινωνίας, οι πρόγονοί μας τον ονόμασαν φρυκτωρίες, από το «φρυκτός», δηλαδή πυρσός προς εκτέλεση σημάτων, ενώ οι σταθμοί αναμετάδοσης ονομάστηκαν φρυκτωρίαι και οι φρουροί τους φρυκτωροί.
Αυτές οι φρυκτωρίες εξασφάλισαν γρήγορη και οικονομική αποστολή των μηνυμάτων, εκμηδενίζοντας τις αποστάσεις και βάζοντας όρια, ώστε να αποφεύγονται οι πυρκαγιές.
Το πρώτο καταγεγραμμένο σύστημα επικοινωνίας στην Ευρώπη, ήταν οι Μινωϊκές φρυκτωρίες. Γραπτές μαρτυρίες για τις φρυκτωρίες υπάρχουν στην Ιλιάδα του Ομήρου και στο δράμα «Αγαμέμνων» του Αισχύλου. Επίσης, ο Πολύβιος γράφει σχετικά μ’ αυτό στην κριτική του για την «διά πυρών μετάδοσιν ειδήσεων».
Στους Βυζαντινούς χρόνους, η φρυκτωρία αποτελεί βασικό μέσο επικοινω-νίας. Αργότερα, αυτός ο τρόπος επικοινωνίας καθιερώθηκε και σε πολλά άλλα κράτη. Συμπληρωματικά, στο σημείο αυτό θα αναφερθώ στις λαμπαδηφορίες που ήταν πομπές ή αγωνίσματα, που διεξάγονταν στην αρχαιότητα, στο πλαίσιο εορταστικών τελετών ή προς τιμήν κάποιου Θεού. Οι συμμετέχοντες σ’ αυτές τις λαμπαδηφορίες κρατούσαν πυρσούς με την ιερή φλόγα.
Στην εποχή μας, όπου όλα τα ιερά Ελληνικά αρχέτυπα λησμονήθηκαν σχεδόν, η Ελληνική Ομοσπονδία Φυσιολατρικών-Ορειβατικών-Εκδρομι-κών Σωματείων Ελλάδος, ήρθε πρωτοστάτης, το έτος 1952, να τιμήσει με το δρώμενο της αφής των πυρών τις πανάρχαιες ιερές παρακαταθήκες του Έθνους. Η πράξη αυτή αποτελεί συμβολική αναβίωση των αρχαίων φρυκτωριών, όπου ήταν όπως προείπαμε το μέσο επικοινωνίας στην αρχαία εποχή.
Η αφή των πυρών έλαβε χώρα για πρώτη φορά στις 20 Ιουλίου του έτους 1952, στις 21.30, στον Ιερό Βράχο της Ακροπόλεως. Το ίδιο εκείνο βράδυ, η φλόγα μεταφέρθηκε πεζή στο Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ενώ στην κορυφή του Υμηττού άναψαν 47 πυρές, οι οποίες συμβόλιζαν τα τότε 46 Σωματεία της Ομοσπονδίας και φυσικά και την ίδια την Ομοσπονδία.
Η καθιέρωση της γιορτής αυτής με το ταυτόχρονο άναμα των πυρών στις Ελληνικές κορφές, μέσα στη νύχτα, επαναφέρει στους ανθρώπους το μεστό άγγελμα του αθάνατου πνεύματος της ζωής.
Το γεγονός αυτό θεμελιώθηκε στην ελληνική συνείδηση και από τότε είναι συνδεδεμένο με την ομορφιά του Ελληνικού περιβάλλοντος και την γενναιόκαρδη, αρρενωπή και περήφανη στάση του Λαού μας, ως συνεχι-στή των παραδόσεων και των ιστορικών αέναων πεπρωμένων του.
Από το έτος 1952 και κάθε τέσσερα χρόνια, η γιορτή των πυρών θυμίζει στους Πανέλληνες το μήνυμα της εθνικής πεποίθησης για τα εθνικά μας δίκαια και την ουσία του ονειροπολήματος της ψυχής μας στους Ελληνικούς ορίζοντες. Το νόημα της γιορτής των πυρών είναι η συνέχεια της αιώνιας αξίας του Ελληνικού πνεύματος και παράλληλα των ακατάλυτων ιδανικών του Ελληνισμού.
Η γιορτή των πυρών είναι ένα φως που καταυγάζει, τόσο το παρελθόν, όσο και το μέλλον μας. Η φλόγα που θέρμανε και δημιούργησε και συμβόλισε, ως αγώνα και αναζήτηση, ο Προμηθέας, ξαναζεί στις ψυχές όλων μας, σε μια αποθέωση γιορταστικής λάμψης. Χαιρετίζει τα χρόνια που πέρασαν και τα χρόνια που θα’ρθουν σ’ αυτήν την ευλογημένη γη και δίνει συνέχεια στην εθνική αντοχή και την μεγαλωσύνη της Ελλάδος.
Κάθε φορά που οι φλόγες ξεχύνονται, αιώνες πολιτισμού και πνευματι-κής έξαρσης μας συνεπαίρνουν, καθώς θρύλοι, παραδόσεις, αγώνες, θυσίες, τραγούδια και ύμνοι συμπυκνώνονται σ’ ένα και μόνο πόθο για ειρήνη, πρόοδο και ανάπτυξη.
Σ’ αυτή τη γιορτή δεν στέλνουν ένα μόνο μήνυμα οι ορειβάτες, ξαναζωντανεύουν το αληθινό πνεύμα του Ολυμπιακού Φωτός, τη λάμψη του μπουρλότου και ανασταίνουν τον δαυλό του Καψάλη, υπενθυμίζο-ντάς μας το αθάνατο αρχαίο Ελληνικό πνεύμα.
Η αφή των πυρών, που καθιέρωσε η Ομοσπονδία Φυσιολατρικών-Ορειβα-τικών-Εκδρομικών Σωματείων Ελλάδος, αποτέλεσε την αναβίωση των αρχαίων φρυκτωριών και παράλληλα σήμανε τη θεμελίωση μια νέας διεθνούς Ολυμπιακής Ιδέας, ανάλογη με εκείνη που χάρισε στο παρελ-θόν στην ανθρωπότητα η Αρχαία Ελλάδα.
Κυρίες και Κύριοι, η γιορτή της αφής των πυρών συμβολίζει την άλκη της Ελληνικής φυλής, ξεπερνώντας τα όρια μιας φυσιολατρικής εκδήλωσης. Μεταδίδει, όχι μόνο στους Πανέλληνες, αλλά και πέρα από τα σύνορα της πατρίδας μας, τον σύγχρονο παλμό της Ελλάδος και την ανάταση για ευγενικότερες ηθικές κατακτήσεις και ακόμα τον έπαινο και τον κότινο της δάφνης.
Για όλα τα ανωτέρω αγωνίζονταν στην Ολυμπία η άλκιμη νεότητα κι αυτό πραγματικά θεμελιώνει αυτή τη γιορτή, δηλαδή το χαρακτήρα και την έννοια μιας νέας εθνικής παράδοσης.
Αγαπητά μέλη της Ομοσπονδίας, για τη γιορτή της αφής των πυρών, το μήνυμα είναι οικουμενικό. Η ειρήνη, το περιβάλλον, η ιερή εκεχειρία κι αυτός ο θεσμός τηρείται ευλαβικά πριν από κάθε Ολυμπιάδα, την οποία και προαναγγέλει. Πριν από 60 χρόνια, αυτός ο σημαντικός θεσμός ξεκίνησε και πορεύεται ως σήμερα θριαμβικά. Χρέος των επόμενων γενεών είναι να διαφυλάξουν και να προστατέψουν τις ισαλογραμμές, είτε αυτές είναι κορφές των βουνών, είτε κορφές του πνεύματος.
Μέχρι σήμερα δεν έσβησαν και δεν θα σβήσουν οι ιερές πυρές. Αυτό αποτελεί μια διαχρονική μυσταγωγία, η οποία κρατά άσβεστες τις ιερές φλόγες που πέρασαν και που θα έρθουν. Αποτελούν την εθνική μας σκυταλοδρομία, για να νικήσει επιτέλους το πνεύμα την ύλη, θεμελιώνοντας στη χώρα μας την εθιμική συμβολική αναβίωση της αφής των πυρών, μπολιάζοντας συγχρόνως τους νέους ανθρώπους, οι οποίοι αναζητούν, ειδικά σήμερα, υγιείς διεξόδους, μέσα σε μία ατελέσφορη πραγματικότη-τα.
Ολοκληρώνοντας την εισήγησή μου, θα ήθελα να τονίσω, σύμφωνα με τον τίτλο της Ομοσπονδίας, και τα εξής:
Ο εκδρομέας κάνει ένα σύντομο ταξίδι αναψυχής, για να γνωρίσει τόσο τόπους, όσο και ανθρώπους. Κυρίως, όμως, γι’ αυτόν μετρά το ταξίδι. Ο Καβάφης γράφει για το ταξίδι:
Να μη βιάζεις το ταξίδι διόλου,
χρόνια πολλά να διαρκέσει.
Η Ιθάκη σ’ έδωσε το ωραίο ταξίδι,
χωρίς αυτήν δεν θα’βγαινες στο δρόμο
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα
θα κατάλαβες Ιθάκες τι σημαίνουν.
Ο φυσιολάτρης, ζει πάντοτε κοντά στη φύση, την αγαπά και ακολουθεί πάντοτε την κατά φύσιν ζωή. Ο Τάσσος Ζάππας έλεγε πως η φυσιολα-τρεία είναι η λατρεία του ανθρώπου προς τη φύση.
Τέλος, ο ορειβάτης, απ’ τις κορφές των Ελληνικών βουνών, με τη σεπτή τελετή της αφής των πυρών, εκτός των άλλων, στέλνει τα δικά του μηνύματα, κάθε φορά και διαφορετικά, που αγγίζουν τόσο το περιβάλλον όσο και την αγάπη του για το βουνό και η μόνη ικανοποίησή του είναι η θέαση του κόσμου από ψηλά, όπως έλεγε ο κατακτητής του Έβερεστ, ο μεγάλος Hillary.
Δημήτρης Η. Λούκας
Καθηγητής Κοινωνιολόγος-Πολιτειολόγος
Πρόεδρος της Ενωσης Δημοσιογράφων & Συγγραφέων Τουρισμού Ελλάδας
Αθήνα, 9 Ιουλίου 2012
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου