.Επιμέλεια σελίδας: Πάνος Αϊβαλής, δημοσιογράφος μέλος Δ.Σ. ΕΔΣΤΕ, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο: edstellados@gmail.com

~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~
.......................ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ Ε.Δ.Σ.Τ.Ε. – ΝΙΚΗΣ 2, Τ.Κ. 105 63, ΑΘΗΝΑ – ΤΗΛ: 210-3231562........
«Χωρίς την ιερή φλόγα του ενθουσιασμού τίποτα το σπουδαία κι ευγενικό δεν μπορεί να γίνει στη ζωή. "Γιόχαν Βόλφγκανγκ Φον Γκέτε"

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
.....................................Δικτυακός τόπος του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς
........................................................... - Η Ελλάδα ως Παγκόσμια Κληρονομιά Σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της UNESCO

visitgreece.grhighlights

visitgreece.grhighlights
visitgreece.grhighlights

Καλημέρα Ελλάδα..... ψηλά το κεφάλι και το ηθικό μας

Καλημέρα Ελλάδα..... ψηλά το κεφάλι και το ηθικό μας

Σάββατο 9 Ιουνίου 2018

Υπερτουρισμός: Οι μεγα-προορισμοί εκπέμπουν SOS

   ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ   

Οι ορδές των τουριστών έχουν θετικές επιδράσεις στην οικονομία, αλλά αρνητικές στη βιωσιμότητα των προορισμών και τη ζωή των κατοίκων τους. Τώρα οι πόλεις που κινδυνεύουν περισσότερο παίρνουν τα μέτρα τους: Η Βενετία βάζει μπάρες ελέγχου του αριθμού των επισκεπτών της, η Βαρκελώνη προσπαθεί να τους διανείμει σωστότερα, στη Σαντορίνη γίνονται προσπάθειες επιμήκυνσης της σεζόν.

Τουρίστες περιμένουν το ηλιοβασίλεμα στην Οία,  [ANGELOS TZORTZINIS / DPA]

Κείμενο
Γιάννης Γορανίτης


Το πρώτο Σαββατοκύριακο του Μαΐου οι αρχές της Βενετίας πήραν μια πρωτόγνωρη, πλην όμως αναγκαία απόφαση:τοποθέτησαν μεταλλικές μπάρεςVenice to segregate locals from tourists heading to popular landmarks as crowds descend on city | The Telegraph με στόχο τον περιορισμό των διελεύσεων πεζών προς την ιστορική πόλη. Οι μπάρες τοποθετήθηκαν αρχικά σε κομβικά σημεία της πόλης, κοντά σε γέφυρες και σημεία ενδιαφέροντος, και σύμφωνα με τους αρμόδιους θα κλείνουν όταν ο αριθμός των τουριστών που επισκέπτεται την πόλη ξεπερνάει το όριο αντοχής της. Για να δώσουμε μια τάξη μεγέθους, σε μια πόλη με 50.000 μόνιμους κατοίκους, οι επισκέπτες φτάνουν σχεδόν καθημερινά τις 60-70.000, ενώ σε εορτασμούς, αργίες και περιόδους διακοπών προσεγγίζουν τις 100.000. Συνολικά, η Βενετία υποδέχεται περί τα 30 εκατ. τουριστών κάθε χρόνοTourist hotspot taskforces meet in Venice to tackle overcrowding | Τhe Local, με την τάση να είναι αυξητική.

Ο δήμαρχος Λουίτζι Μπρουνιάρο ισχυρίστηκε ότι πρόκειται για ένα «έκτακτο μέτροΗ καμπάνια σεβασμού και βιωσιμότητας της πόλης ενίσχυσης της δημόσιας ασφάλειας και της βιωσιμότητας της Βενετίας». Η απόφαση έγινε δεκτή με ικανοποίηση από τους μόνιμους κατοίκους (οι οποίοι διατηρούν δικαίωμα εισόδου), αλλά αντιμετωπίστηκε με επιφυλάξεις από παράγοντες του τουρισμού. Ο λόγος είναι ότι δημιουργούν μια εικόνα «πολιορκίας» της πόλης, ενώ έρχονται σε προφανή αντίθεση με την αισθητική της.

Ανεξαρτήτως χειρισμών, η ιταλική πόλη κινδυνεύει περισσότεροVenice world heritage status under threat | The Guardian από τα ανεξέλεγκτα πλήθη των επισκεπτών, παρά από την άνοδο της στάθμης των υδάτων και δεν είναι διόλου τυχαίο ότι ενδέχεται να περιληφθεί στη λίστα των επαπειλούμενων πόλεων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, δίπλα στη Δαμασκό, το Χαλέπι, αλλά και τη Βιέννη (λόγω αρχιτεκτονικών και αισθητικών παρεμβάσεων στην πόλη).

Δεν είναι μόνο η Βενετία
Το φαινόμενο, βέβαια, δεν είναι καινούριο. Η προσέλευση μεγάλου όγκου επισκεπτών απειλεί τη φυσιογνωμία της πόλης τουλάχιστον εδώ και 25 χρόνια και οι πρώτες ακαδημαϊκές μελέτες του φαινομένου, το οποίο αργότερα προσδιορίστηκε ως «υπερτουρισμός Overtourism. What is overtourism and how can we avoid it | Responsible Travel» ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’90.
Τι είναι ο υπερτουρισμός; Υπερτουρισμός (overtourism ή overcrowding) παρατηρείται όταν οι επισκέπτες ενός δημοφιλούς προορισμού ξεπερνούν σε αριθμό, συχνότητα και πυκνότητα το άτυπο όριο της βιωσιμότητας της περιοχής. Η οριοθέτηση βέβαια εναπόκειται στην τοπική κοινωνία, τους επαγγελματίες και τους φορείς.
Το φαινόμενο της υπερσυγκέντρωσης επισκεπτών παρατηρείται έντονο τόσο σε συγκεκριμένα αξιοθέατα (Μάτσου Πίτσου, Σινικό Τείχος, Ταζ Μαχάλ), μουσεία (Λούβρος, Βρετανικό κ.ά.), όσο και σε ολόκληρους προορισμούς (εκτός από τη Βενετία, κατά καιρούς έχουν καταγραφεί φαινόμενα υπερτουρισμού στο Άμστερνταμ, στη Βαρκελώνη, στο Βερολίνο και εσχάτως στη ΣαντορίνηIs Greece on the brink of an overtourism crisis? | The Telegraph). Εξάλλου, και η Αθήνασυγκαταλέγεται πλέονΤο γράφημα που ακολουθεί, αλλά interactive στη λίστα των πόλεων που κινδυνεύουν από το φαινόμενο των ολοένα και αυξανόμενων τουριστικών ρευμάτων.

Η έκταση και η άνοδος του φαινομένου είναι τόσο ραγδαία που ειδικοί κάνουν λόγο ακόμη και για «κατάρρευσηΗ μελέτη «Over-tourism and the fall of Venice as a destination»» ενός προορισμού.
«Η υπερπληρότητα ενός προορισμού είναι δείγμα επιτυχίας, αλλά υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ επιτυχίας και αποτυχίας» δήλωνε ο δήμαρχος του Ντουμπρόβνικ καθώς ανακοίνωνε αυστηρά μέτραDubrovnik to introduce new measures to combat the problem of overcrowding | The Dubrovnik Times κατά του υπερτουρισμού. Η κροατική πόλη είναι πλέον ένας από τους must προορισμούς με τα θηριώδη κρουαζιερόπλοια να προσεγγίζουν καθημερινά το λιμάνι της.

Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι εκτός από τις επιπτώσεις στους μόνιμους κατοίκους, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον, το φαινόμενο πλήττει και τους ίδιους τους τουρίστες που δεν μπορούν να απολαύσουν τον προορισμό. Ποιος άλλωστε ονειρεύεται να ταξιδέψει από την άλλη άκρη του πλανήτη για να απολαύσει ένα μοναδικό ηλιοβασίλεμα, και αντ’ αυτού δει τον ήλιο να κρύβεται από σελφοκόνταρα;
Σύμφωνα με έρευνα του World Travel Monitoripkinternational.com σε 29.000 διεθνείς ταξιδιώτες σε 24 χώρες (συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας), το 25% παρατήρησε το φαινόμενο, ενώ το 9% (ισοδύναμο 100 εκατ. τουριστών) δήλωσε ότι ο υπερτουρισμός επηρέασε την ποιότητα του ταξιδιού τους. Περισσότερο ενοχλήθηκαν οι οικογένειες με παιδιά και οι νέοι κάτω των 34 ετών. Επίσης, όσο περίεργο κι αν ακούγεται, οι πλέον ευαίσθητοι με το ζήτημα είναι οι Ασιάτες.


Η περίπτωση της Σαντορίνης

Στη χώρα μας, η πλέον χαρακτηριστική ένδειξη υπερτουρισμού είναι η Σαντορίνη, ειδικά κατά τη διάρκεια των θερινών μηνών. Όπως κατ’ επανάληψη έχουν τονίσει οι τοπικοί φορείς, το πρόβλημα αναμένεται να μεγεθυνθεί και να ενταθούν οι πιέσεις, λόγω της τάσης ολοένα και περισσότερων τουριστών να επισκέπτονται το νησί. Η Σαντορίνη πλέον λειτουργεί παγκοσμίως ως ένα αυτόνομο τουριστικό brand, ως ένας προορισμός-όνειρο για εκατομμύρια τουρίστες. Παρά την προφανή οικονομική ανάπτυξη, όμως, το τουριστικό όνειρο μετατρέπεται σε εφιάλτη για πολλούς ντόπιους. Αν και μεγάλο ποσοστό των 25.000 μόνιμων κατοίκων εργάζεται στον τουριστικό κλάδο, η όχλησή τους από την τουριστική υπερανάπτυξη είναι διαρκής, ενώ το κόστος ζωής έχει ανέβει αισθητά. Είναι ενδεικτικό ότι οι επισκέπτες ξεπερνούν κατά 4 ή και 4,5 φορές τον τοπικό πληθυσμό, και οι συνολικές ετήσιες αφίξεις εκτιμώνται σε 1,3 εκατ.

Από τον τελικό του διαγωνισμού «Red Bull Art Of Motion» στη Σαντορίνη, 
14 Σεπτεμβρίου 2013. [SAMO VIDIC/AFP]

Απόρροια του φαινομένου είναι η ανεξέλεγκτη δόμηση (το 1971 υπήρχαν 3.375 κατοικίες ενώ πλέον προσεγγίζουν τις 14.000) με το 11% του νησιού να έχει ήδη δομηθεί (μόνο στην Αττική παρατηρούνται υψηλότερες αναλογίες), ενώ οι ενεργειακές απαιτήσεις έχουν ανέλθει από 32MW το 2013 σε πάνω από 48MW το 2017. Το παραδοσιακό πρόβλημα της έλλειψης πόσιμου νερού εντείνεται χρόνο με τον χρόνο, καθώς εκτιμάται ότι η κατανάλωση νερού έχει αυξηθεί κατά περίπου 50% την τελευταία πενταετία. Παράλληλα, εκδηλώνονται διαρκείς πιέσεις στο φυσικό και δομημένο τοπίο, στις οποίες οφείλει να αντισταθεί η τοπική και κεντρική εξουσία, καθώς οι τουρίστες την επισκέπτονται για το τοπίο και όχι γιατί αποτελεί τόπο πάμπλουτων (και ανεξέλεγκτων) επιχειρηματιών που θέλουν να χτίσουν κάθε σπιθαμή γης.
Την τελευταία τριετία, πάντως, υπάρχουν προσπάθειες ελέγχου του φαινομένου. Ο δήμαρχος Σαντορίνης Νίκος Ζώρζος απευθύνει έκκληση στους αρμόδιους φορείς να ελέγξουν τα τουριστικά ρεύματα προκειμένου να αποφευχθεί η υποβάθμιση της νήσου και να διατηρηθεί η αξιοπρεπής διαβίωση των μόνιμων κατοίκων. Παράλληλα, ζητά τις παρεμβάσεις της κεντρικής εξουσίας για την προστασία περιοχών ιδιαίτερης αισθητικές αξίας, αλλά και για την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής, και ειδικά του αγροτικού τομέα.
Τα ελληνικά νησιά με τις περισσότερες επισκέψεις
1 Σαντορίνη
2 Κρήτη
3 Κέρκυρα
4 Ρόδος
5 Μύκονος

Ο έλεγχος των αφίξεων κρουαζιερόπλοιων βρίσκεται σε πιλοτικό στάδιοSantorini is buckling under the weight of tourists — so it's placing a cap on the number of daily visitors | Business Insider, αλλά είναι ένα πρώτο βήμα. Το σύστημα διαχείρισης αφίξεων και αναχωρήσεων κρουαζιερόπλοιων (berth allocation systemΣυσκέψεις για το Berth Allocation System του Δ.Λ.Τ. Θήρας | Τα Νέα της Σαντορίνης) είναι μια ηλεκτρονική πλατφόρμα στην οποία οι εταιρείες κρουαζιέρας καταχωρούν τα προγράμματά τους. Ήδη, για το 2018 στο σύστημα έχουν εγγραφεί 439 κρουαζιερόπλοια (10% περισσότερα απ’ όσα επισκέφθηκαν τη Σαντορίνη το 2017). Στόχος των αρχών είναι να μην αποβιβάζονται στο νησί περισσότερα από 8.000 άτομα την ημέρα, όταν πέρυσι οι αριθμοί έφταναν τις 11-14.000.

Η σελίδα στο Facebook (DMΜO) είναι το πρώτο βήμα για τη διαχείριση των ολοένα και αυξανόμενων τουριστικών μαζών, ενώ σημαντική είναι η λειτουργία του Τουριστικού Παρατηρητηρίου, που θα λειτουργεί σε συνεργασία του Δήμου με το Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Είναι αρκετά αυτά τα μέτρα; Προφανώς όχι. Η Σαντορίνη πρέπει να προστατευτεί από τις πιέσεις του υπερτουρισμού, πριν να είναι πολύ αργά. Ουδείς, άλλωστε, διασφαλίζει ότι ένας προορισμός παραμένει εσαεί ελκυστικός. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο του «μαρασμού» και της πτώσης ενός προορισμού. Όπως έχει παρατηρηθεί διεθνώς, το στάδιο αυτό ακολουθεί την έντονη και απότομη ανάπτυξη, ώστε να κλείσει ο «κύκλος ζωής» ενός τουριστικού προορισμού.
Οι συνέπειες του υπερτουρισμού
Αποξένωση των μόνιμων κατοίκων: Παρότι οι κάτοικοι συνήθως εργάζονται στον κλάδο του τουρισμού, αντιμετωπίζουν σειρά προβλημάτων, όπως η αύξηση των ενοικίων και των τιμών πολλών προϊόντων και υπηρεσιών, η ενόχληση από την πολυκοσμία, ο θόρυβος, η αλλαγή του χαρακτήρα της γειτονιάς τους κ.ά. Σε αρκετές περιπτώσεις οι ντόπιοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, με πλέον χαρακτηριστική περίπτωση τη Βενετία, όπου ο πληθυσμός υποδιπλασιάστηκε σε μόλις 30 χρόνια.
Υποβάθμιση της τουριστικής εμπειρίας: O συνωστισμός, οι ατελείωτες ουρές και οι πολύωρες αναμονές όχι μόνο αλλοιώνουν την εμπειρία, αλλά λειτουργούν αρνητικά για πολλούς επισκέπτες.
Επιβάρυνση των υποδομών: Αρκετά προβλήματα υποδομών εντείνονται ή δημιουργούνται από την πολυπληθή παρουσία τουριστών. Στα ελληνικά νησιά τα προβλήματα ηλεκτροδότησης και υδροδότησης πολλαπλασιάζονται τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της παρουσίας πολυάριθμων τουριστών.
Περιβαλλοντική επιβάρυνση: Η υπερβολική χρήση φυσικών πόρων, η επιβάρυνση του περιβάλλοντος και το δυσεπίλυτο πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, ενδέχεται να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες συνέπειες σε έναν προορισμό και το οικοσύστημα ολόκληρης της περιοχής. Η έντονη και συχνά ανεξέλεγκτη και αυθαίρετη αστικοποίηση της περιοχής απειλεί τόσο την εικόνα του προορισμού, όσο και το οικοσύστημα. Παρόλα αυτά, συνεχίζει να αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό των περιοχών που αναπτύσσονται τουριστικά.
Απειλή για την πολιτιστική κληρονομιά: Οι τουριστικές μάζες σπάνια φέρονται με σεβασμό στα τοπικά μνημεία πολιτιστικής και ιστορικής κληρονομιάς, με αποτέλεσμα οι τοπικές αρχές να καλούνται συχνά να επανορθώσουν ζημιές –από γκράφιτι και καταστροφές μέχρι κολλημένες τσίχλες!

Τι λένε οι ειδικοί
Στο πλαίσιο της Διεθνoύς Έκθεσης Τoυρισμού Wοrld Travel Market 2017 έγινε μια συγκροτημένη απόπειρα εξέτασης του φαινομένου. Ο απερχόμενος ΓΓ του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, Ταλέμπ Ριφάι, τόνισε2017 UNWTO & WTM Ministers' Summit - Overtourism: growth is not the enemy, it is how we manage it ότι «ζούμε στην επoχή του ταξιδιού και δεν μπορούμε να αντιμετωπίζουμε εχθρικά την ανάπτυξη. Το κλειδί είναι να διαχειριστoύμε την ανάπτυξη με βιώσιμο τρόπo» συμπληρώνοντας ότι ένας προορισμός που δεν είναι βιώσιμος για τους μόνιμους κατοίκους, δεν δύναται να είναι καλός ούτε για τoυς επισκέπτες.
Βασικές αιτίες του φαινομένου είναι η έλλειψη υποδομών σε πολλές περιοχές, τα ούτως ή άλλως περιοριστικά χωρικά και χρονικά όρια (εποχικότητα), η αλματώδης αύξηση της κρουαζιέρας, αλλά και οι υπηρεσίες που προσφέρουν ηλεκτρονικές πλατφόρμες, όπως το Airbnb. To φαινόμενο του υπερτουρισμού, μάλιστα, αναμένεται να ενταθείFive predictions for responsible tourism in 2018… and one I hope won’t happen | Wοrld Travel Market τα επόμενα χρόνια, για τον προφανή λόγο ότι οι ταξιδιώτες θα συνεχίσουν να αυξάνονται, ενώ οι προορισμοί που θα επιθυμούν να επισκεφθούν θα μένουν οι ίδιοι. Είναι ενδεικτικό ότι οι τουριστικές αφίξεις θα εκτοξευτούν από τo σημερινό περίπου 1,2 δισ. σε πάνω από 1,8 δισ. το 2030Projected international tourist arrivals worldwide from 1995 to 2030, by region (in millions) | Statista (όταν το «μακρινό» 1995 μόλις που ξεπερνούσαν τα 500 εκατ.). Ακόμη όμως και αν προστεθούν εναλλακτικοί προορισμοί, αρκετές ευρωπαϊκές πόλεις θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν εντεινόμενα προβλήματαBarcelona, Venecia, Malta y Lisboa se unen contra el turismo masivo | EL PAÍS (π.χ. Βαλέτα της Μάλτας, Λισσαβόνα της Πορτογαλίας κ.ά.).
Από την αναλυτική μελέτη της McKinseyΗ μελέτη «Coping with success: Managing overcrowding in tourism destinations» για λογαριασμό του ΠΟΤ, μέχρι το 2020, στους 20 δημοφιλέστερους προορισμοί θα φτάσουν περισσότεροι επισκέπτες από τον υπόλοιπο κόσμο αθροιστικά!
Το 2017 οι μόνιμοι κάτοικοι διαδήλωσαν σε αρκετές περιοχές κατά των συνεπειών του υπερτουρισμού στην ποιότητα ζωής τους, αλλά και στον ίδιο τον προορισμό. Τον Ιούλιο, οι κάτοικοι της Βενετίας βγήκαν στους δρόμους (και τα κανάλια) το ίδιο συνέβη στη Βαρκελώνη, τη ΜαγιόρκαAnti-tourist demos spread from Barcelona to Mallorcaκαι το Σαν Σεμπαστιάν, ενώ για πρώτη φορά διαδήλωση έγινε στην Ίμπιζα.
Οι νέες αναλύσεις του φαινομένου βασίζονται στις θεωρητικές και πρακτικές προσεγγίσεις στη «φέρουσα ικανότητα» ενός προορισμού. Ο Πάρις Τσάρτας, καθηγητής τουριστικής ανάπτυξης και πρώην πρύτανης στο πανεπιστήμιο Αιγαίου, έχει ασχοληθεί επί μακρόν με το ζήτημα. «Δεν πρόκειται για νέο φαινόμενο» λέει στο inside story. «Απλώς έχει υποτιμηθεί, ενώ δεν υπάρχει και η απαιτούμενη πολιτική βούληση, προκειμένου να καταπολεμηθεί». Όπως μας εξηγεί ο κ. Τσάρτας, το φαινόμενο αναμένεται να ενταθεί και να επηρεάσει αρκετές περιοχές του πλανήτη. Αρχικά, ο υπερτουρισμός εμφανίστηκε στους μεγα-προορισμούς, με πλέον ενδεικτική την περίπτωση της Βενετίας, όπου η ήδη μεγάλη επιβάρυνση εντάθηκε με την εμφάνιση των μεγάλων κρουαζιερόπλοιων. Ο καθηγητής, πάντως, σημειώνει ότι η τελευταία πενταετία το φαινόμενο αγγίζει ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό προορισμών, λόγω της αύξησης του μαζικού και οργανωμένου τουρισμού. «Οι εμβληματικοί προορισμοί» δήλωσε το inside story o Πάρις Τσάρτας, θα συνεχίσουν να προσελκύουν μαζικά κύματα τουριστών, καθώς πολλοί κατευθύνονται de facto προς τα εκεί. Ορισμένες περιοχές θεωρούνται προορισμοί ζωής».

Τι μπορεί να γίνει

Το γεγονός βέβαια ότι μια περιοχή είναι «προορισμός» ζωής για εκατομμύρια τουρίστες, δεν συνεπάγεται ότι πρέπει να γίνει ο βίος αβίωτος για τους μόνιμους κατοίκους της. Η αποτίμηση της «φέρουσας ικανότητας» ενός προορισμού είναι μεν ένα θεωρητικό μοντέλο, αλλά εφόσον συνδυαστεί με σοβαρές και έγκυρες; μετρήσεις ενδέχεται να συμβάλει στη βιωσιμότητα της περιοχής και των μόνιμων κατοίκωνEurope's beauty spots plot escape from the too-many-tourists trap | The Guardian, αλλά και στην προσφορά ποιοτικότερων υπηρεσιών στους ίδιους τους τουρίστες. Σύμφωνα με τον κ. Τσάρτα, αν το εργαλείο αξιοποιηθεί με τον κατάλληλο τρόπο, τα αποτελέσματα για τον υπό μελέτη προορισμό θα είναι θετικά. Όπως σημειώνει ο καθηγητής τουριστικής ανάπτυξης, η διεύρυνση της τουριστικής περιόδου σε συνδυασμό με την οργανωμένη διάχυση των τουριστικών ρευμάτων σε κοντινούς προορισμούς, σε όλες τις περιπτώσεις μπορεί να λειτουργήσει υπέρ της βιωσιμότητας της «υπό πίεση» περιοχής.

Ο ειδικός φόρος που επιβάλλεται σε αρκετές πόλειςTourist tax in Europe: what you will pay in Spain, Italy and other hotspots | Love Money είναι μεν μια προφανής λύση, αλλά δεν είναι βέβαιο ότι λειτουργεί αποτρεπτικά. Αν για παράδειγμα κάποιος έχει ταξιδέψει από την Κίνα ξοδεύοντας χιλιάδες ευρώ για να δει το ηλιοβασίλεμα στην Οία, μια επιβάρυνση της τάξης των €2, 3 ή και 10 αποκλείεται να τον αποτρέψει.
Όπως βέβαια τονίζει ο κ. Τσάρτας στο inside story, η διαχείριση των τουριστικών μαζών μόνο εύκολη υπόθεση δεν είναι. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση, τόσο της κεντρικής κυβέρνησης όσο και των τοπικών αρχών, καθώς όπως μας λέει η διαδικασία περιορισμών των τουριστικών ροών συχνά καταλήγει σε αντιδράσεις, λόγω της αλλαγής του τρόπου λειτουργίας τιυ προορισμού. Στην περίπτωση της Σαντορίνης, πάντως, θεωρεί ότι ο τρόπος που διαχέεται το τουριστικό πλήθος κατά τη διάρκεια του έτους δείχνει ότι η διαδικασία μπορεί να έχει θετική έκβαση για τον προορισμό. «Το γεγονός ότι η σεζόν έχει επιμηκυνθεί σε διάστημα 8 ή και 11 μηνών, δείχνει ότι αν “σπάσουμε” τους επισκέπτες χωρικά και χρονικά, το εγχείρημα θα επιτύχει». Αντίστοιχα σχέδια εφαρμόζει ήδη η ΒαρκελώνηBarcelona Strategic Tourism Plan for 2020 Strategic Diagnosis, με στόχο τη διάχυση τουριστών εκτός των δημοφιλών σημείων ενδιαφέροντος. Στη Νέα Υόρκη εδώ και χρόνια αξιοποιούνται ειδικά εργαλεία μάρκετινγκ για να κατευθυνθούν επισκέπτες «πέρα από το Μανχάταν και το Άγαλμα της Ελευθερίας», ενώ οι προσπάθειες επιμήκυνσης της σεζόν συνεχίζονται με ειδικές ενέργειες και φεστιβάλ που απευθύνονται σε τουρίστες εναλλακτικού προφίλ (γαστρονομία, θέατρο, μουσική, λογοτεχνία, σπορ κ.ά.).
Φαίνεται ότι εσχάτως και η Ελλάδα, μετά από πολυετή καθυστέρηση, ανακαλύπτει την προφανή αναγκαιότητα επιμήκυνσης της τουριστικής περιόδου. Όπως δήλωσε πρόσφατα στέλεχος του ΕΟΤ στην στον TelegraphIs Greece on the brink of an overtourism crisis? | The Telegraph, «το 2017, η αύξηση έφτασε 27% στους ανοιξιάτικους μήνες και το 33% στους φθινοπωρινούς μήνες».
Ειδικά για την περίπτωση της Σαντορίνης, ο κ. Τσάρτας επισημαίνει την ανάγκη αυστηροποίησης του πλαισίου λειτουργίας της κρουαζιέρας και τον έλεγχο αφίξεων κρουαζιερόπλοιων. Υπενθυμίζεται ότι στη Βενετία, η θεαματική αύξηση των ελλιμενισμών μεγάλων πλοίων επέτεινε το πρόβλημα στον μέγιστο βαθμό.

Στο Ντουμπρόβνικ, πάντως, δεν σκοπεύουν να ανακόψουν τα τουριστικά κύματα. Αναζητούν απλώς πιο ευρηματικούς τρόπους να τα ελέγξουν. Σύντομα, μάλιστα, θα λανσάρουν και μια εφαρμογή για κινητά, μέσω της οποίας οι τουρίστες θα ειδοποιούνται για να αλλάξουν τα σχέδιά τους και να επισκεφθούν κάποια άλλη στιγμή τα στενά της πόλης. Επίσης, θα εφαρμοστεί πιλοτικά μια πλατφόρμα διαμοιρασμού οχημάτων (car sharing) για όσους κινούνται στα περίχωρα και τα κοντινά αξιοθέατα ώστε να μειωθεί το μποτιλιάρισμα που παρατηρείται κυρίως τους θερινούς μήνες.
Όσον αφορά τους φόβους που εκφράζουν αναλυτές ότι η προσπάθεια περιορισμού του φαινομένου του υπερτουρισμού ενδέχεται να λειτουργήσει σε αντίθετη κατεύθυνση και να αποκλείσει μόνο μεσαία και κατώτερα οικονομικά στρώματα, ο καθηγητής μας απαντάει ότι δεν υπάρχει φόβος να γίνουν οι ελληνικοί προορισμοί “ελίτ”. «Η αγορά τμηματοποιεί το προϊόν», σημειώνει ο κ. Τσάρτας. «Αν επιδιώξει να διατηρήσει αποκλειστικά υψηλού οικονομικού επιπέδου τουρίστες, υπάρχει ο κίνδυνος να τους χάσει εντελώς». Όσον αφορά το «σπάσιμο της εποχικότητας» επισημαίνει ότι συνδέεται με αλλαγή του τύπου των τουριστών. «Όσοι ταξιδεύουν εκτός σεζόν, είναι συχνά τουρίστες διαφορετικών τύπων, π.χ. γαστρονομικού, οινικού, περιπατητικού, αθλητικού, κ.ά.».
Αναφερόμενος, τέλος, στις συνέπειες της οικονομίας του διαμοιρασμού και ειδικότερα πλατφορμών όπως το Airbnb, o κ. Τσάρτας μας είπε ότι τα συμπεράσματα δεν είναι μονοσήμαντα. «Το θετικό είναι ότι αυξάνεται χωρικά το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν, καθώς εμπλέκονται στο τουριστικό παιχνίδι νέες περιοχές, και με αυτό τον τρόπο υπάρχει διασπορά της τουριστικής κίνησης στον χώρο», σημειώνει ο καθηγητής. Αναφέρεται βέβαια και στις αρνητικές πτυχές του Airbnb και των συναφών εταιρειών, καθώς όπως μας λέει οι εμπλεκόμενοι επιχειρηματίες δεν συμμετέχουν ενεργά στο τουριστικό γίγνεσθαι σε αντίθεση με τους παραδοσιακούς επαγγελματίες του κλάδου, ενώ συχνά δεν φορολογούνται αντιστοίχως. Συμπερασματικά, ο κ. Τσάρτας θεωρεί ότι «είναι επαινετή η προσπάθεια διαχείρισης του Airbnb, αλλά ανεκδοτολογική η απόπειρα απαγόρευσής του».



Γιάννης Γορανίτης
Γράφει για τεχνολογία, επιστήμη και ψηφιακή κουλτούρα σε περιοδικά, εφημερίδες και websites. Σπούδασε στο τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ και πρόσφατα ξεκίνησε ένα εντελώς άσχετο μεταπτυχιακό. Η συλλογή διηγημάτων «24» (Εκδόσεις Πατάκη) είναι το πρώτο του βιβλίο.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου